HELEN KELLER - BIOGRAFIA

W 1882 roku dziewczynka w wieku niemowlкcym dostaіa wysokiej gor№czki, їe omal nie zmarіa. Udaіo siк jej przeїyж, ale gor№czka pozostawiіa swoje piкtno. Przestaіa ona widzieж i sіyszeж. Z racji tego, їe nie sіyszaіa, to nie mogіa takїe posіugiwaж siк mow№.
Wiкc, w jaki sposуb to dziecko, ktуre utraciіo wzrok i sіuch w wieku 19 miesiкcy zostaіo pisarką i publicznym mуwc№ o њwiatowej sіawie?
Helena Keller urodziіa siк 27 czerwca 1880 roku w Alabamie, jako cуrka wydawcy gazetowego. Przed chorob№ byіa їywotnym i zdrowym dzieckiem o pogodnym, przyjaznym usposobieniu. Umiaіa chodziж, a takїe mуwiж kilka prostych sіуw. Gor№czka chorobowa odciкіa j№ od њwiata zewnкtrznego, pozbawiaj№c j№ wzroku i sіuchu. Czuіa siк jakby wrzucono j№ do ciemnej, wiкziennej celi, z ktуrej nie moїna byіo uciec.
Na szczкњcie Helena nie byіa osob№, ktуra іatwo siк poddaje. Wkrуtce rozpoczкіa poznawaж њwiat za pomoc№ pozostaіych zmysіуw. Chodziіa wszкdzie za swoj№ matk№, trzymaj№c siк jej sukienki. Dotykaіa ona i w№chaіa wszystkiego co napotkaіa na swojej drodze, a takїe odczuwaіa dotykowo rкce innych ludzi, aby "zobaczyж" co oni robili. Naњladowaіa rуwnieї ich dziaіania i wkrуtce byіa w stanie wykonaж pewne prace sama jak: dojenie krуw lub ugniatanie ciasta. Nauczyіa siк nawet rozpoznawaж ludzi, odczuwaj№c ich twarze lub ubrania, posіuguj№c siк zmysіem dotyku. Potrafiіa takїe powiedzieж, w jakiej znajdowaіa siк czкњci ogrodu na podstawie zapachu rуїnych roњlin i odczucia rodzaju powierzchni po ktуrej st№paіa.
Do 7 roku їycia wymyњliіa ponad 60 rуїnych znakуw za pomoc№, ktуrych mogіa rozmawiaж ze swoj№ rodzin№. Jeњli miaіa ochotк na chleb, to udawaіa, їe kroi bochenek chleba i smaruje masіem kromki. Jeњli chciaіa loda to otulaіa siк swoimi ramionami i udawaіa, їe trzкsie siк z zimna.
Niezwykіoњж i niepowtarzalność Heleny polegaіa na tym, їe byіa ona niesamowicie inteligentna, a takїe wybitnie wraїliwa. Dziкki wіoїonemu przez siebie wysiіkowi potrafiіa sprawiж, їe wyobcowany i baіamutny wobec niej њwiat zacz№і mieж dla niej sens. Jednak nawet ona miaіa pewne ograniczenia tj. nie byіa wszechstronna.
W wieku 5 lat Helena zaczкіa zdawaж sobie sprawк z tego, їe rуїni siк od innych ludzi. Zauwaїyіa, їe jej rodzina nie posіugiwaіa siк takimi znakami jak ona, lecz mуwiіa za pomoc№ ust. Stawaіa czasem pomiкdzy dwoma osobami i dotykaіa ich warg. Helena nie mogіa zrozumieж co oni mуwi№ i sama nie byіa w stanie wypowiedzieж niczego zrozumiaіego. Chciaіa rozmawiaж, ale bez wzglкdu na to jak siк staraіa, nie mogіa zrozumieж, co do niej mуwiono. Wprawiaіo j№ to w tak№ zіoњж, їe notorycznie miotaіa siк po caіym pokoju, kopi№c i krzycz№c w stanie frustracji. Wraz z wiekiem jej frustracja wzrastaіa a ataki wњciekіoњci byіy coraz czкstsze. Stawaіa siк szalona i niesforna. Jeњli nie otrzymaіa tego, co chciaіa, to wњciekaіa siк tak dіugo, aї jej rodzina ust№piіa i daіa jej to na co miaіa ochotк.
Faworyzowanymi przez ni№ manierami byіo: zabieranie innym ludziom jedzenia z talerzy, ciskanie delikatnymi przedmiotami o podіogк. Raz nawet udaіo siк jej zamkn№ж matkк w spiїarni. W koсcu staіo siк jasne, їe trzeba coњ z Helen№ uczyniж. Wiкc tuї przed jej siedemnastymi urodzinami, rodzina zaіatwiіa jej prywatn№ nauczycielkк - Anne Sullivan.
Anna Sullivan (zobacz zdjęcie Anny Sullivan z Heleną Keller) pochodziіa z bardzo biednego њrodowiska. Utraciіa wzrok w wieku 5 lat i trafiіa do przytuіku, gdy jej rodzina "rozpadіa siк". W koсcu na szczęście uzyskaіa miejsce w Szkole Perkinsa dla Niewidomych w Bostonie. Tutaj otrzymaіa przezwisko Spitfire (zіoњnica, sekutnica) z powodu swojej niegrzecznoњci i zіego zachowania. Na szczкњcie dyrektor uprzytomniі sobie, їe gdyby nauczyіa siк ona wіaњciwie zachowywaж to byіaby jedną z najbardziej utalentowanych uczennic. Po kilku latach i dwуch udanych operacjach przywracaj№cych jej wzrok skoсczyіa edukacjк ze stopniem naukowym. Staіo siк jasne dla dyrektora, їe byіa ona jedyn№ osob№, ktуra mogіa wychowywaж Helenк Keller. Anna wkrуtce uњwiadomiіa sobie przyczynк napadуw zіego humoru u Heleny. Wiedziaіa, їe gdyby byіa w stanie nauczyж Helenк porozumiewania siк, to staіaby siк ona inn№ osobą. Pomimo tego, zanim mogіa ona uczyж to dzikie dziecko, to musiaіa najpierw nad nim zapanowaж. Kiedy staraіa siк namуwiж Helenк do zrobienia czegokolwiek, to nie podobaіo jej siк, gdy Helena krzyczaіa, kopaіa i gryzіa. Anna wygrywaіa w koсcu te bitwy z Helen№ po prostu siі№ woli i wytrwaіoњci№.
Nastкpny przeіom w zachowaniu Heleny nast№piі, gdy Anna zdecydowaіa siк j№ nauczyж alfabetu rкcznego. Jest to znakуw, w ktуrym kaїda litera ma swoje oznaczenie na rкku osoby gіuchoniewidomej i jest przez ni№ odczuwana dotykowo. Kaїda litera ma oddzielne oznaczenie. Znaczy to, їe sіowa i zdania mog№ byж wypowiadane. Metoda ta takїe umoїliwia formuіowanie zіoїonyc wypowiedzi. Anna zaprowadziіa Helenк do pompy wodnej i wypompowaіa wodк na jej dіonie. Podczas wykonywania tej czynnoњci wypowiedziaіa ona po kolei kaїd№ literк sіowa WATER (WODA). Powtarzaі tк czynnoњж aї do skutku. Nagle Helena zdaіa sobie sprawк z tego, їe pojedyncze znaki stanowi№ litery, ktуre tworz№ sіowo WODA. W tej samej chwili uњwiadomiіa sobie takїe, iї wszystkie inne sіowa na њwiecie musz№ mieж nazwк. Biegaіa dotykaj№c wszystkiego, co mogіa napotkaж na swojej drodze i pytaіa Annк, jak te napotkane przedmioty siк nazywaj№.
Anna kontynuowaіa nauczanie Heleny w ten sposуb przez kilka nastкpnych lat. Mуwiіa ona Helenie o wszystkim co dziaіo siк wokoіo nich. Przeliterowywaіa wszystko na jej dіoni, uїywaj№c raczej peіnych zdaс niї pojedynczych sіуw. W taki sposуb Helena zdobywaіa duї№ liczbк informacji, jakby byіa dzieckiem sіysz№cym. Anna wyposaїaіa zarazem swoj№ uczennicк w sіowa i pojкcia, ktуre byіyby jej potrzebne w chwili, gdy byіaby ona przygotowana do mуwienia. Anna zwracaіa uwagк na to, byж uczyж Helenк tych przedmiotуw, realizowaж te tematy, ktуre j№ interesowaіy. Anna dyskutowaіa z Helen№ na kaїdy temat, ktуry przyszedі tej ostatniej do gіowy. W taki sposуb Anna potrafiіa utrzymaж zainteresowanie swojej uczennicy na wielu tematach. Prowadziіo to takїe do tego, їe brali oni udziaі w fascynuj№cych czynnoњciach np. їeglowanie, saneczkarstwo, narciarstwo.
W rezultacie Helena staіa siк bardziej stonowana, chіodna emocjonalna i wkrуtce nauczyіa siк czytaж i pisaж w brajlu. Nauczyіa siк takїe dotykowego odczytywania mowy z ust tj. odczuwania ukіadu warg po ich ruchach i wibracji za pomoc№ opuszek palcуw. Opisana wyїej metoda nazywa siк TADOMA. a peіn№ sprawnoњж w posіugiwaniu siк ni№ uzyskaіo bardzo niewielu ludzi. Helena nauczyіa siк takїe mуwiж, co stanowiіo najwaїniejsze osi№gniкcie dla osoby, ktуra utraciіa sіuch. W koсcu Anna zdecydowaіa, їe Helena potrzebuje wiкcej formalnych wskazуwek, jeњli ma zaspokoiж swoj№ ambicjк wst№pienia do college'u. W 1888 roku oboje tzn. Helena wraz ze swoj№ nauczycielk№ poszli do Instytutu Perkinsa dla Niewidomych w Bostonie. Tutaj Anna kontynuowaіa naukк Heleny, ale z pomoc№ oprzyrz№dowania i ksi№їek bкd№cych na wyposaїeniu szkoіy. Potem w 1894 roku wst№piіy do Szkoіy Wrighta-Humasona dla Gіuchych w Nowym Jorku. Anna uczкszczaіa na lekcje razem z Helen№ i peіniіa funkcjк jej tіumacza. Anna "wystukiwaіa" na dіoni Heleny, to co mуwili do niej naczyciele i przepisywaіa ksi№їkк za ksi№їk№ w brajlu.
Helena udowodniіa, їe jest wybitn№ uczennic№ koсcz№c Radcliffe College ze stopniem naukowym w 1904 roku. Miaіa fenomenaln№ zdolnoњж do koncentracji i zapamiкtywania, a takїe wykazywaіa uporczyw№ determinacjк dla osi№gniкcia sukcesu. Kiedy przebywaіa w college'u napisaіa ksi№їkк pod tytuіem: Historia mojego їycia. Pozycja ta okazaіa siк byж ogromnym sukcesem finansowym. Za pieni№dze,ktуre otrzymaіa za napisanie tej ksi№їki kupiіa sobie dom.
Helena byіa bardzo religijna, a jej wiara stymulowaіa j№ do coraz dokіadniejszego poznawania њwiata. Zaczкіa uzmysіawiaж sobie, їe na њwiecie jest wielka niesprawiedliwoњж, a ludzie nie s№ traktowani sprawiedliwie - tak samo. Њlepota byіa czкsto powodowana przez chorobк, ktуra byіa z kolei nastкpstwem biedy panuj№cej w spoіeczeсstwie. Helena zostaіa socjalistk№, domagaj№c siк rуwnouprawnienia kobiet i wyїszych pіac dla klasy pracuj№cej. Pomogіa takїe w zaіoїeniu Amerykaсskiej Fundacji na rzecz Niewidomych maj№cej na celu zapewnienie њwiadczeс na wyїszym poziomie dla ludzi z inwalidztwem wzroku.
Helena podrуїowaіa po kraju, wygіaszaj№c wykіad za wykіadem. Napisano o niej kilka ksi№їek i zrobiono kilka filmуw o jej їyciu. W koсcu staіa siк tak sіynna, їe byіa zapraszana z granicк i przyjmowano j№ z wielkimi honorami na zagranicznych uniwersytetach. W 1932 roku zostaіa wiceprezesem Krуlewskiego Narodowego Instytutu dla Niewidomych w Zjednoczonym Krуlestwie.
Po jej њmierci w 1968 roku zaіoїono na jej czeњж stowarzyszenie do walki ze њlepot№ w krajach rozwijaj№cych siк. Obecnie ta organizacja - Helen Keller International jest jedn№ z najwiкkszych organizacji pracuj№cych z ludџmi niewidomymi na њwiecie.
Helena Keller nie odniosіa by tak wielkiego sukcesu, gdyby nie jej genialna nauczycielka - Annie Sullivan, ktуra towarzyszyіa jej wszкdzie przez prawie 50 lat. Bez pomocy swojej wiernej nauczycielki Helena prawdopodobnie pozostawaіaby w wyalienowanym њwiecie, jak w puіapce, z ktуrej nie ma ucieczki.
Nie ma jednak także w№tpliwoњci, їe Helena Keller byіa jednostk№ wybitn№, wybitnie zdolną. Byіa ona niezwykle inteligentna, wraїliwa i zdecydowana. Z pewnoњci№ byіa pierwsz№ osob№ gіuchoniewidom№, ktуra odniosіa sukces їyciowy tej miary. Jednak nie jest ona jedyn№ osob№ gіuchoniewidom№, ktуrej siк powiodіo. Jest po prostu najlepsz№ z najlepszych.
Byж moїe najwiкkszym jej sukcesem byі fakt przekonania innych, o tym, їe kalectwo nie jest tragedi№ i czymњ niemoїliwym do przezwyciкїenia.
Pewna Japonka powiedziaіa o Helenie Keller:
"Przez wiele pokoleс, tj. przez wiкcej niї jesteњmy w stanie policzyж, opuszczaliњmy ze smutkiem gіowк i godziliњmy siк ze њlepot№ i nкdz№. Ta gіuchoniewidoma kobieta z dum№ unosi swoj№ gіowк i uczy nas jak pokonywaж trudnoњci przez wіasn№ pracк i њmiech. Przynosi ona њwiatіo i nadziejк naszej duszy" .

Eliza i Piotr Gindrich. Ostatnia aktualizacja w 2015 roku

Copyright by RNIB, London